Khái niệm tùy bút là gì lớp 7
Trong nền văn xuôi hiện đại của Việt Nam, thể loại tùy bút được biết đến rất sớm và có đóng góp to lớn vào sáng tác của các nhà văn tên tuổi như Nguyễn Tuân, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Thạch Lam… Trong chương trình học tùy bút, cũng được đề cập tới. Vậy tùy bút là gì, đặc điểm ra sao, hãy cùng tìm hiểu trong bài viết ngày hôm nay.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu về tùy bút
Khái niệm
– Tùy bút được hiểu là thể loại thuộc loại hình kí, trong đó tác giả ghi chép lại các sự việc được quan sát và suy ngẫm về cảnh vật, con người xung quanh một cách trung thực.
– Về thể loại tùy bút, được coi là lối chơi độc tấu của cái tôi trữ tình, là tùy theo hứng mà viết (sự thực, việc thực chảy qua ngòi bút dạt dào cảm xúc của nhà văn nên thấm đẫm chất thơ).
Nghệ thuật trong tùy bút
Tùy bút là một thể loại tùy hứng, vì vậy xét về nghệ thuật, nó mang phong cách nghệ thuật hết sức tự do, phóng khoáng và giàu chất trữ tình.
Ở đó, tùy bút thể hiện rõ cái tôi của người nghệ sỹ hết sức sinh động và rõ nét, “là lối chơi độc tấu của cái tôi trữ tình”.
– Tùy bút mang đậm chất văn học và chất báo chí:
+ Chất văn thể hiện ở những cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình đôi khi lãng mạn, bay bổng, có lúc lại rất sâu sắc và đa chiều. Ngoài ra chất văn còn là ở cách tác giả chọn lọc, dùng từ ngữ một cách trau chuốt, kĩ lưỡng, thể hiện tài nghệ của ngòi bút tinh tế.
+ Chất báo thể hiện ở tính cập nhật, cái thể hiện nhanh tin tức xảy ra trong cuộc sống hàng ngày bởi tùy bút là viết về cái thực, việc thực diễn ra trong đời sống hàng ngày.
=> Một bài tùy bút hay thể hiện trên phương diện nghệ thuật về từ ngữ, câu văn, chất thơ, chất báo thì còn phải mang đậm cảm xúc của nhân vật trữ tình, mạch văn bao giờ cũng chân thực thể hiện suy ngẫm và tư tưởng một cách xuyên suốt.
Đặc điểm của tùy bút
Xét về đặc điểm của tùy bút, chúng ta nhận diện dựa trên một số phương diện sau đây:
Đề tài
– Tùy bút có đề tài hết sức phong phú, đa dạng. Đề tài trong tùy bút có thể là tất cả các phương diện trong đời sống xã hội, từ văn hóa, lịch sử đến cái vấn đề nóng, vấn đề manh tính thế sự, đời tư…Các đề tài luôn được tác giả hướng tới đưa chất liệu vào trong tùy bút thể hiện cái tôi suy ngẫm, suy tư của nhân vật trữ tình.
– Tùy bút là phóng theo bút mà viết, vì vậy thường tái hiện cảm xúc, nột tâm của con người đan xen nhiều cung bậc cảm xúc. Đó có thể là thứ cảm xúc đơn giản về tình yêu thiên nhiên, con người, cũng có thể là cảm xúc phức tạp, nỗi ám ảnh, day dứt…Ngoài ra tùy bút còn thể hiện cái nhạy cảm hết sức tinh tế của tác giả trước vẻ đẹp thiên nhiên và những giá trị văn hóa truyền thống.
Lời văn, giọng điệu
– Đặc điểm trong lời văn, giọng điệu của thể loại tùy bút, bao giờ cũng mang lối văn uyển chuyển, linh hoạt, đầy sáng tạo, bất ngờ của nhân vật trữ tình. Lời văn có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất thơ và chất trần thuật, tạo cảm giác mềm mại trong cách kể chuyện.
– Người nghệ sỹ trong tùy bút phải thật sự là nhân vật xuất chúng, được coi là “bậc thầy ngôn từ” bởi lối hành văn độc tấu đảm bảo trau chuốt từng từ ngữ, câu văn. Giọng điệu luôn chậm rãi, như thủ thỉ tâm tình. Người kể chuyện xưng tôi – nhân vật trữ tình dẫn dắt mạch cảm xúc cho toàn bài tùy bút.
Kết cấu:
– Tùy bút không giống như các thể loại truyện ngắn hay tiểu thuyết khác khi chú trọng vào diễn biến, trình tự, cốt truyện mà chỉ chú tâm thể hiện dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
– Nếu truyện ngắn, tiểu thuyết kể về một nhân vật với chuỗi hành trình trong cuộc sống của họ, thì tùy bút lại chú trọng làm nổi bật hình ảnh con người trong một khoảnh khắc, đôi khi chỉ là một lát cắt trong chuỗi hành trình cuộc sống của con người. Trong đó đan xen những suy tư, bình phẩm hay ca ngợi con người, làm nổi bật con người (chủ nghĩa anh hùng lớn lao).
Phân biệt tùy bút và bút kí
– Tùy bút và bút kí đều thuộc thể loại kí. Kí là một thể văn tự sự viết về người thực, việc thực, những điều mắt thấy tai nghe của nhà văn từ các chuyến đi cùng với cảm nghĩ của mình. Vì vậy nét chung trong một bài tùy bút hay bài bút kí là tạo được sự hấp dẫn qua tài năng, trình độ quan sát, nghiên cứu, diễn đạt của tác giả đối với vấn đề được đề cập tới.
– Tuy nhiên, tùy bút và bút kí cũng có điểm khác biệt. Nếu tùy bút thiên về tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình thì bút kí lại thiên về ghi chép để phản ánh hiện thực đời sống.
+ Nếu tùy bút là dòng cảm xúc của người nghệ sỹ trong một lát cắt của đời sống, thì bút kí thể hiện hai khía cạnh: hiện thực khách quan được thể hiện trong bài hồi kí và ẩn sau đó cũng là cảm nhận của nhà văn.
Cac tác phẩm thể loại tùy bút
– Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân: là kết quả của chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân khi đến với miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi của Tổ quốc. Qua bài tùy bút, Nguyễn Tuân muốn ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên Tây Bắc, từ đó làm nổi bật hình ảnh con người mang vẻ đẹp anh hùng trong chính những điều bình dị, lẽ thường. Bài tùy bút thể hiện cảm nhận của tác giả: chủ nghĩa anh hùng cách mạng đâu chỉ có ở chiến trường khốc liệt mà còn có ở công cuộc dựng xây đất nước hôm nay.
– Một thứ quà của lúa non: cốm của nhà văn Thạch Lam: cảm xúc của tác giả khi viết về thứ quà bình dị, giản dị nhưng quý giá đó là cốm. Thạch Lam đã đặt rất nhiều tâm tư tình cảm của mình vào bài tùy bút, từ đó khơi gợi biết bao điều về giá trị văn hóa và giữ gìn truyền thống tinh thần trong văn hóa ẩm thực của nhân dân ta.
=> Những điều đẹp đẽ, khuất lấp đằng sau những thứ bình dị, lẽ thường, những điều tưởng chừng đơn giản nhất trong cuộc sống là điểm nổi bật trong thể loại tùy bút.
Như vậy, tùy bút là thể loại hình kí làm phong phú thêm cho kho tàng văn chương của nước nhà. Tùy bút phát triển ở cả trước cách mạng Tháng Tám và sau cách mạng Tháng Tám thể hiện cái nhìn khác biệt và cảm nhận có sự thay đổi của cái tôi trữ tình tài hoa.
Hiểu được cái hay trong đặc điểm nghệ thuật của nó, ta mới thấy hết được cái đặc sắc trong cách kể chuyện của người nghệ sĩ. Khái niệm tùy bút là gì và một vài đặc điểm của thể loại này hi vọng cung cấp cho các bạn những thông tin quan trọng về thể loại văn học này.
Thuật Ngữ -